چالش‌های پنهان و سیاست‌های ناکارآمد؛ چرا صنعت ماشین‌سازی بسته بندی درجا می‌زند؟

تا به حال فکر کرده اید که نوشید نی خنک صبحگاهی یا بسته چیپسی که عصرها میل میکنید، چطور اینقدر سالم و تازه به دست شما میرسد؟ نه جادویی در کار است و نه معجزه! پشت این راحتی ، جمعی از «قهرمانان بی نام» به نام ماشین آلات بسته بندی حضور دارند که نقش آنها در صنعت غذا چیزی کمتر از مأموریت های فضایی نیست.

 صنعت ماشین سازی بسته بندی، رگ حیاتی اقتصاد غذایی به شمار می آید؛ بدون وجود آنها، نظم و امنیت غذایی به هم میریزد.

این دستگاه های هوشمند و مدرن فقط کیفیت و ایمنی مواد غذایی را بالا نمیبرند؛ بلکه باعث افزایش بهره وری کارخانه ها و سرعت گرفتن تولید می شوند. در دنیای امروزی که تقاضا برای بسته بندی های خاص و خلاقانه روز به روز بیشتر می شود (مثلا بسته ماکارونی که زمان جوشیدن آب را به شما گوشزد کند!)، شرکتها هم ناچارند خطوط تولید خود را به این ماشین های قدرتمند و انعطاف پذیر مجهز کنند.

در این مسیر، بیایید سفری هیجان انگیز میان این دستگاه ها داشته باشیم تا ببینیم چگونه سفره های ما را پررونق و دستِ کارخانه داران را پُر پول میکنند!

معرفی دنیای بسته بندی و نقش ویژه آن ها

هر کدام از این دستگاه ها مانند متخصصی پرتوان در تیم تولید غذا عمل می کنند. آشنایی با این گروه کاربردی :

دستگاه پرکن : دقت و سرعت در خدمت تولید نوشیدنی

فرض کنید یک جشن بزرگ دارید و باید هزاران لیوان نوشیدنی را پر کنید ؛ اگر خودتان بخواهید این کار را انجام دهید ، حتما بخشی از نوشیدنی ها هدر میرود ! اینجاست که دستگاه پرکن وارد عمل می شود؛ با دقت بالا (تا حد میلی لیتر) نوشیدنی ها، سس ها، رب، شیرخشک، ادویه و حبوبات را سریع و منظم بسته بندی می کند. نبود آن یعنی شیرخشک روی زمین و رب روی لباس – فاجعه تمام عیار!

دستگاه سلفون پیچ (Flow Wrap Machine): برق آسا و حرفه ای

این دستگاه بسته بندی با سرعت حیرت انگیز، انواع شکلات، بیسکویت، کیک و حتی ساندویچ را در فیلم های پلاستیکی می پیچد و آماده تحویل می نماید. سرعت آن گاهی به 1,200 بسته در دقیقه می رسد ؛ یعنی تا چشم بهم بزنید، صدها بسته مرتب و زیبا آماده شده اند.

تونل شیرینگ (Shrink Tunnel): نظم دهنده و محافظ

در یک انبار پر از بطری و قوطی، این دستگاه بطری ها و قوطی ها را به سرعت داخل کارتن چیده و کاملاً مهروموم می کند. سرعت بالا (تا 400 کارتن در دقیقه) و ایمنی تضمین شده دارد و انواع نوشیدنی، روغن، کنسرو و مربا را در بسته هایی مطمئن راهی خانه ها می کند.

همچنین دستگاه هایی برای بسته بندی غذاهای آماده و منجمد، سالاد، محصولات گوشتی فرآوری شده و حتی ظروف یکبار مصرف وجود دارد که باعث راحتی کار کارخانه و مصرف کننده می شوند.

مزیت اقتصادی استفاده از این ماشین آلات : افزایش سود و سرعت

کاربرد این دستگاه های پیشرفته علاوه بر حفظ سلامت و کیفیت محصولات غذایی ، موجب صرفه جویی در زمان ، پایین آمدن هزینه تولید و افزایش سود کارخانه ها می شود. کارخانه داران با کمک این ماشین آلات، فرآیند بسته بندی را با سرعت و دقت بالا انجام می دهند و می توانند محصولات بیشتری را با نیروی انسانی کمتر و هزینه پایین تر روانه بازار کنند.

در صنعت ماشین سازی بسته بندی ، مشکلات مختلفی وجود دارد که برخی از مهم ترین آنها عبارتند از:

• گرفتگی و انسداد دستگاه ها: یکی از رایج ترین مشکلات، گرفتگی در دستگاه هاست که معمولا به خاطر ناسازگاری محصول با دستگاه یا تنظیمات نامناسب رخ می دهد و می تواند فرآیند بسته بندی را متوقف کند.
• آب بندی نادرست:  دمای نامناسب، فشار یا تنظیمات غلط در آب بندی ممکن است باعث نشتی یا بسته بندی ضعیف شود که کیفیت و ماندگاری محصول را تحت تأثیر قرار می دهد .
• خرابی قطعات مکانیکی: قطعات ماشین آلات بسته بندی ممکن است دچار فرسودگی یا خرابی شوند که باعث کاهش کارایی، توقف خط تولید و هزینه های تعمیرات سنگین می شود. تعمیر و نگهداری منظم برای پیشگیری ضروری است.
• کد گذاری و شماره گذاری اشتباه: خطا در ثبت کدهای تولید و انقضا میتواند به مشکلات انطباق و ردیابی کالا منجر شود
• تنظیمات نا مناسب دستگاه: این مشکل می تواند باعث ایجاد بسته بندی ناقص ، پارگی کیسه ها یا عدم عملکرد صحیح سنسورها و قطعات کنترلی شود.
• عقب ماندگی و نوسان در رشد فناوری: گرچه در بخش هایی پیشرفت هایی وجود دارد، اما رشد تکنولوژی در صنعت ماشین سازی بسته بندی یکنواخت نیست و برخی جهش های تکنولوژیک هنوز به این صنعت نرسیده است که موجب کندی توسعه و رقابت شده است
• کمبود نقدینگی و عدم حمایت کافی: مشکلات مالی و نبود حمایت لازم از واحدهای تولیدی و صنعتی، یکی از موانع مهم توسعه صنعت بسته بندی و ماشین آلات آن است
• نا آشنایی واحدهای صنعتی با فناوری های نوین: کمبود آگاهی و آموزش در زمینه فناوری جدید بسته بندی باعث می شود واحدهای صنعتی نتوانند از مزایای ماشین آلات پیشرفته بهره کامل ببرند.

این مشکلات میتوانند در کنار هم باعث کاهش بهره وری ، افت کیفیت بسته بندی و افزایش هزینه ها شوند و نیازمند مدیریت دقیق، به روزرسانی فناوری و حمایت های مالی و آموزشی مستمر هستند.

عقب ماندگی صنعت بسته بندی به دلیل مجموعه ای از سیاست ها و حمایت های نامناسب است که باعث ایجاد موانع متعددی شده اند. مهمترین عوامل عبارتند از:

• موانع واردات فناوری و ماشین آلات مدرن: تحریم ها، شرایط ارزی نامطلوب، تعرفه های گمرکی بالا و پیچیدگی های اداری در تخصیص ارز و صدور مجوز واردات ماشین آلات نوین، موجب شده بسیاری از تولیدکنندگان بسته بندی نتوانند تجهیزات پیشرفته و خودکار را وارد کنند و همچنان از ماشینآ لات فرسوده استفاده نمایند
• حمایت های ناکارآمد دولتی: حمایت های اقتصادی که اغلب در قالب یارانه های انرژی، نرخ های چند نرخی ارز، تعرفه گمرکی و تسهیلات بدون پشتوانه صورت می گیرند، به جای تشویق به نوآوری و رشد فناوری، باعث رانت و عقب ماندگی شده اند. این حمایت ها به صورت غیرهدفمند و بدون توجه به به روزرسانی فناوری و اقتصاد دانش بنیان ارائه می شوند
• ضعف در سیاستگذاری کلان و تمرکز کوتاه مدت: نبود برنامه ریزی بلندمدت و سیاستگذاری ناپایدار موجب شده که صنایع، از جمله صنعت بسته بندی، نتوانند در مسیر توسعه پایدار و به روزرسانی فناوری حرکت کنند. همچنین عدم هماهنگی بین نهادها و نارسایی در اولویت بندی فعالیت های صنعتی مانع تحول صنعت شده است
• کمبود سرمایه گذاری هدفمند و نقدینگی: نبود سرمایه گذاری کافی در زیرساخت ها و فناوری های پیشرفته و همچنین کمبود حمایت های مالی هدفمند، توسعه صنعت را محدود کرده است. این موضوع به همراه ضعف در تربیت نیروی متخصص، کارایی را کاهش داده و بهره وری را پایین آورده است.
• آموزش ناکافی نیروی انسانی و مقاومت فرهنگی: کمبود برنامه های آموزشی فنی و مدیریتی مرتبط با فناوری های نوین بسته بندی و مقاومت در برابر نوآوری ها نیز از عوامل مهم عقب ماندگی هستند. نبود فرهنگ سازمانی متناسب با توسعه فناوری به پیچیدگی مشکلات افزوده است

در مجموع، این نگرش ها و سیاست ها مانع بهره مندی صنعت بسته بندی از فناوری های به روز، کاهش هزینه ها، افزایش کیفیت و بهره وری شده اند و برای پیشرفت نیازمند اصلاح سیاست های حمایتی، توسعه زیرساخت ها، بهبود آموزش و اصلاح سیاست های ارزی و وارداتی هستند.